Projekt Opracowanie, digitalizacja i udostępnienie zbiorów archiwalnych wycinków prasowych z lat 1918-1939 dotyczących polskich Tatarów, realizowany przez Najwyższe Kolegium Muzułmańskie MZR w RP w 2019 r., zakładał digitalizację kompletu wycinków prasowych z lat 1916-1939, zgromadzonych w tomie będącym własnością NKM MZR. Dzięki współpracy z Białostockim Ośrodkiem Kultury/ Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku wycinki zostały profesjonalnie sfotografowane i zeskanowane, a następnie odpowiednio opisane.

Księga ma wymiary 225 x 365 mm, oprawiona jest w czarne, wytłaczane tworzywo, z płóciennym grzbietem i rogami. W pierwotnym układzie część wycinków prasowych została starannie wklejona, niektóre  wsunięto luzem pomiędzy stronnice, a część między ostatnią stronę a tył okładki. W trakcie prac przyjęto kolejność zgodną z oryginalną zawartością, tak też numerowane są kolejne fotografie i skany.

W opracowaniu opisu przyjęto następujące kategorie: tytuł artykułu, autor, tytuł gazety, miejsce wydania, rok wydania, indeks geograficzny, indeks rzeczowy, indeks osobowy,  język. Wyświetlone są one przy każdym wycinku, jednak ze względu na specyfikę danej noty nie zawsze możliwe było podanie kompletu danych.

Wycinki pochodzą z czasopism wydawanych w dwudziestoleciu międzywojennym, m.in. „Głos Wschodu” (Warszawa), „Kurier Wileński” (Wilno), „Nowy Kurier Polski” (Warszawa), „Słowo” (Wilno), „Kurier Poranny” (Warszawa), „Dziennik Wileński” (Wilno), „Epoka”, „Ilustrowany Kurier Codzienny” (Kraków), a także z prasy zagranicznej. Dotyczą polskich Tatarów, życia kulturalnego, działalności ówczesnych instytucji zarówno Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP, jak i Związku Kulturalno-Oświatowego Tatarów RP, podejmowanych działań, polityki państwowej i zagranicznej, zmian ustrojowych oraz przemian społecznych zachodzących w środowisku Tatarów polskich.

Dzięki digitalizacji przekazujemy te materiały szerokiemu gronu odbiorców, aby można analizować je w rozmaitych kontekstach, zwracając uwagę na treści, styl, ówczesny język i poruszane tematy.

Wierzymy, że jest to nieoceniony zbiór informacji nie tylko dla społeczności tatarskiej, ale też dla pasjonatów polskiej historii i naukowców.

Życzymy udanej wyprawy w przeszłość!

Księga z wycinkami z prasy przebyła długą drogę, zanim w roku 2019 postanowiliśmy zdigitalizować zasób i udostępnić go czytelnikom.

Początkowo znajdowała się w zbiorach Leona Bohdanowicza, niegdysiejszego konsula RP w Algierze. Gdy zmarł, żona postanowiła wypełnić wolę męża, który pragnął przekazać materiały poświęcone tatarszczyźnie Muzułmańskiemu Związkowi Religijnemu w Rzeczypospolitej Polskiej. Księgę do Polski przywiózł w latach 90. XX wieku zaprzyjaźniony Francuz, który w Białymstoku odnalazł ówczesną przewodniczącą Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej MZR Halinę Szahidewicz. Ona zaś przekazała zbiór przewodniczącemu Najwyższego Kolegium MZR w RP Janowi Sobolewskiemu.

Sobolewski opieczętował większość stron i wycinków, tym samym włączając zbiór do zasobów archiwalnych NKM MZR w RP. Początkowo materiały były przechowywane w mieszkaniu Sobolewskiego, później zostały przekazane do siedziby NKM MZR przy ulicy Piastowskiej w Białymstoku. Mufti Tomasz Miśkiewicz przez długi czas pieczołowicie przechowywał wycinki, a w roku 2018 uznał, że warto je utrwalić cyfrowo. Dzięki dotacji przyznanej przez ministra spraw wewnętrznych i administracji udało się zrealizować ten plan.

Leon Bohdanowicz – polski Tatar, poeta i eseista, w okresie międzywojennym konsul RP w Algierze. Podczas drugiej wojny światowej w II Korpusie. W roku 1946 nakładem Dowództwa Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie wydał w Jerozolimie pracę pt. Les Musulman en Pologne. Po wojnie zamieszkał w Paryżu, tam też zmarł.

Autor wielu artykułów i szkiców na temat dziejów, tradycji i etnografii Tatarów polsko-litewskich, pisanych w językach francuskim i angielskim. Współpracował z ośrodkami emigracji polskiej.

1. Tytuły artykułów – zachowana została oryginalna pisownia, różniąca się od współcześnie przyjętych zasad językowych.
2. Tytuły gazet – zachowana została oryginalna pisownia, różniąca się od współcześnie przyjętych zasad językowych.
3. Data wydania, miejsce wydania – dane podano, o ile było to możliwe.
4. Indeks rzeczowy – inaczej słowa klucze.
5. Indeks osobowy.
   a) imiona i nazwiska zapisano w obecnie obowiązującej wersji, tj. zamiast Jakób Szynkiewicz – > Jakub Szynkiewicz. Dokonano skrócenia nazwisk, zatem w przypadku Leona Najmana-Mirzy Kryczyńskiego, Olgierda Najmana-Mirzy Kryczyńskiego podano – > Leon Kryczyński, Olgierd Kryczyński. W przywołanych materiałach archiwalnych oraz współczesnej literaturze osoby te opisywane są przy użyciu rozbudowanej oraz krótszej formy, stąd decyzja o skróceniu nazwiska.
   b) nazwiska osób ze świata polityki czy kultury zapisane zostały w indeksie zgodnie z obowiązującą pisownią, różniącą się od zapisów w poszczególnych artykułach i notach.
6. Oryginalnie w księdze niektóre artykuły były zamieszczone na różnych stronach, w miniaturach i opisach zostały one połączone.

Pomysłodawca digitalizacji: Mufti Rzeczypospolitej Polskiej Tomasz Miśkiewicz
Archiwizacja, wykonanie zdjęć i skanów wycinków prasowych oraz obróbka: Mariusz Bieciuk/ Białostocki Ośrodek Kultury/ Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku http://www.centrumzamenhofa.pl/
Katalogowanie i opis wycinków (j. polski, j. niemiecki, j. francuski, j. angielski, j. serbsko-chorwacko-słoweński): Barbara Pawlic-Miśkiewicz
Opis wycinków (j. arabski): Tomasz Miśkiewicz
Opis wycinków (j. rosyjski): Rozalia Bogdanowicz
Opis wycinków (j. turecki): Mirzogolib Radzhabaliev
Obsługa informatyczna: AliusMedia

Instytucja realizująca:

Najwyższe Kolegium Muzułmańskie
Muzułmański Związek Religijny w RP
ul. Piastowska 13 F
15-207 Białystok

Partner projektu

Projekt zrealizowany ze środków dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji